Բարև ձեզ, ես Արայիկ Անդրեասյանն եմ 6-2 դասարանից: Մայիսի 17 տեղի ունեցավ «Պատանի Պատմագետ» մրցույթը: Որին մասնակցում էին 6-1, 6-2, 6-3, 6-4 դասարանները: Ամեն դասարանից պետք էր մասնակցեր 7 հոգի: Մրցույթը կազմված էր 20 հարցից: Մենք նախապես պատրաստվել էինք խաղ մրցույթին: Յուրաքանչյուր թիմ ուներ իր թիմի ավագը և անվանումը: Մեր թիմի անունը Փառանձեմ էր: Այդ անունը դրել էինք Փառանձեմ թագուհու պատվին: Յուրաքանչյուր թիմի ավագը մոտենում էր, և վերցնում թղթիկ, որի վրա գրված էր ինչ-որ հարց: Մրցույթը անցավ շատ հետաքրքիր և եռանդուն:
1. Որո՞նք էին Վանի թագավորության թշնամի պետություններն։ Վանի թագավորության թշնամի պետություն էր Ասորեստանը։ Հյուսիսից հարձակվող կիմերների ցեղերն ու սկյութական ցեղերը։
2. Ի՞նչ է Բեհիսթունյան արձանագրությունը, և ինչպե՞ս է Հայաստանը նրանում հիշատակվում։ Դարեհ I-ը պատերազմներ սկսեց իր հակառակորդների դեմ։ Դրանց մասին է պատմում նրա թողած Բեհիսթունյան եռալեզու արձանագրությունը՝ պարսկերեն, էլամերեն, բաբելերեն։ Բեհիսթունյան արձանագրության պարսկերեն մասում Հայաստանը կոչվում է Արմինա, էլամերենում՝ Հարմինույա, իսկ բաբելերենում Ուրարտու։
3․Ի՞նչ գիտե՞ք Գավգամելայի ճակատամարտի մասին։ Ք․ ա․ 331 թ․ Գավգամելայի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում Դարեհ III-ը պարտվեց Ալեքսանդր Մակեդոնացուն ու փախավ։ Հետո նրան սպանեցին, իսկ Աքեմենյան տերությունը վերացավ։ Ճակատամարտում հայերը էին Աքեմենյան Տերության կազմում։ Մեծ Հայքի զորքերը ղեկավարում էր Երվանդ III-ը, իսկ Փոքր Հայքինը՝ Միթրաուստեսը։
4․ Ներկայացրե՛ք Սալամինի ծովամարտը։ Ծովափին՝ բարձր բլրի վրա՝ ոսկե գահավորակին, բազմել էր պարսից արքա Քսերքսեսը: Դիտում էր ճակատամարտը և կասկած չուներ հաղթանակի վերաբերյալ: Սակայն արքայի հույսերը չարդարացան: Հույները լավ գիտեին տեղանքը, քամիների ու հոսանքների ուղղությունը: Նրանց նավերը թեթև էին ու դյուրաշարժ: Մինչ դեռ հակառակորդ նավերը ծանր էին, մեծ ու դժվար կառավարելի, խրվում էին ծովածոցի ծանծաղուտներում: Հույները մոտենում և այրում էին հակառակորդի նավերը, կռվում էին արտակարգ քաջությամբ: Շատերը զոհվում էին հանուն հայրենիքի ազատության: Օրվա վերջին հակառակորդի նավերից քչերն էին մնացել: Դրանք լքեցին Սալամինի ծովածոցը: Հույների հաղթանակը կատարյալ էր:
5․ Արտաշես 1-ինը ո՞ր երկրներից ետ վերադարձրեց հայկական հողերը։ Մարաստանից (Ատրպատականից), Վրաստանից, Պոնտոսից և Սելևկյան տերությունից։
6․ Ի՞նչ գիտեք հողային բարեփոխման մասին։ Արտաշես Ա-ն սահմանաբաժան քարեր տեղադրել տվեց մասնավոր հողատերերի ու գյուղաղական համայնքների հողերի միջև։ Հողատերերը բռնազավթում էին գյուղացիների հողերը։ Գյուղացիները եթե հող չունենային չէին կարող վճարել հարկեր ու զինվոր տալ պետությանը։
7․ Ի՞նչ գիտեք Տիգրան Մեծի և Միհրդատ Եվպատորի միջև կնքված հայ-պոնտական դաշինքի մասին։ Ք․ ա․ 94 թվականին կնքվեց հայ-պոնտական դաշինքը։ Տիգրան Մեծը ամուսնացավ Միհրդատի դուստր Կլեոպատրայի հետ։ Ք․ա․ 93 թվականին Մեծ Հայքը և Պոնտոսի թագավորությւոնը գրավացին Կապադովկիան։ Տարածքը անցավ Պոնտոսին, իսկ հարստությունը, գերիները և շարժական գույքը անցավ Մեծ Հայքին։
8․ Պոմպեոսը ինչպե՞ս կարողացավ առանց դիմադրության հանդիպելու հաղթել Տիգրան Մեծին։ Ք․ ա․ 66թ․ Պոմպեոսը հաղթեց Տիգրան Մեծի դաշնակից Պոնտոսին։ Տիգրան Մեծը հաղթեց պարթևներին, սակայն մնաց մենակ Հռոմի ու Պարթևստանի դեմ։ Տիգրան Մեծը որոշեց չպատերազմել։ Արտաշատի հաշտության պայմանագիրը կնքվել է Ք․ ա․ 66 թ․-ին Տիգրան Մեծի և Պոմպեոսի միջև։ Տիգրան Մեծը հրաժարվեց նվաճումներից։ Մեծ Հայքը ճանաչվեց հռոմեացիների բարեկամ և դաշնակից։
9․Ովքե՞ր էին պատրիկները և ովքե՞ր էին պլեբեյները։ Բնիկ հռոմեացիները կոչվում էին պատրիկներ (հայր ունեցող, այսինքն՝ ազնվածին); Նրանք լիիրավ քաղաքացիներ էին։ Պլեբեյները եկվորներն էին։ Որոնց չէին հարգում պատրիկները։
10․Ի՞նչ կառուցվածք ուներ Հին Հռոմի բանակը։ Հռոմեկան բանակի կորիզը լեգիոնն էր, որ կազմված էր հատուկ պատրաստության 6000 զինվորներից։ Լեգիոնը բաժանվում էր հարյուրյակների։ Վեցը կազմում էր գումարտակը։
11․ Ի՞նչ նմանություններ կան Տիբերիոսի հողային օրինագծի և Արտաշես 1-ինի հողային բարեփոխման միջև։ Տիբերիոսը հողային օրինագծով յուրաքանչյուր ցանկացողի տրամադրվում էր հողակտոր, քանի որ հարուստները սեփականեցրել էին հողերը և չեին ուզում դրանք վերադարձնել, իսկ Արտաշեսի բարեփոխումներով սահմանաքարեր էին դրվում հողակտորների միջև, որ հարուստները համայնքների հողակտորները չվերցնեին։
12․ Հռոմը և Կարթագենը ինչո՞ւ էին միմյանց դեմ պայքարում, և ո՞վ հաղթեց այդ պայքարում։ Հռոմն ու Կարթագենը պայքարում էին Միջերկրական ծովի արևմտյան շրջանների համար։ Այդ պայքարում հաղթեցին հռոմեացիները։
13․ Ի՞նչ գիտեք Մարկոս Կրասոսի և Արտավազդ 2-րդի հանդիպման մասին։ Ք․ա․ 54թ․ Հռոմը Կրասոսին ուղարկեց արևելք, նպատակը Պարթևստանի գրավումն էր։ Ըստ Արտաշատի պայմանագրի Հռոմը Հայաստանի դաշնակիցն ու բարեկամն էր։ Կրասոսը Արտավազդ 2-րդից պահանջում է զորք։ Սակայն նա չկատարեց Արտավազդ 2-րդի պահանջները։ Իսկ Արտավազդ 2-րդը նրան օգնություն չտրամադրեց։
14․ Ի՞նչ գիտեք Հռոմի Առաջին եռապետության մասին։ Առաջին եռապետությունը ստեղծվել է Ք․ ա․ 60 թվականին։ Առաջին եռապետերն էին Գնեոս Պոմպեոսը, Մարկոս Կրասոսը և Հուլիոս Կեսարը։
15․ Ներկայացրե՛ք հայ-պարթևական դաշինքը և Հռանդեայի ճակատամարտը։ 54 թվականին Տրդատը նորից ուզում էր գահակալել Արտաշատում։ Ներոն կայսրը ուղարկում է Կորբուլոն զորավարին։ Նա իր լեգիոններով մտավ Մեծ Հայք։ Սկսվեց 10 տարի տևած պատերազմը հռոմեացիների ու հայ-պարթևական զորքերի միջև։ Տրդատը հեռանում է Ատրպատական։ 58թ․ Կորբուլոնը գրավում է Արտաշատը, հետո Տիգրանակերտը։ Վաղարշ I-ը իր զորքով մտնումէ Հայաստան, պաշարում Տիգրանակերտը։ Կորբուլոնը զինադադար է խնդրում։ Վաղարշը պահանջում է Տրդատին հայոց արքա ճանաչեն։ Ներոն կայսրը չի համաձայնվում։ 61 թ․ նոր զորք է ուղարկում Պետոս զորավարի հետ։ Արածանիի ափին՝ Հռանդեա վայրում, 62թ․-ի ճակատամարտում հռեմացիները խայտառակ պարտություն կրեցին։ Թողնելով զենքն ու զրահը անցան նիզակների <<լծի>> տակով։ Ներոնը համաձայնվում է թագադրել, եթե Տրդատը գնա Հռոմ։
16․ Ներկայացրե՛ք 226 թ․ գահի համար պայքարը Պարթևստանում/ Պարսկաստանում։ Գահակալական կռիվներից Պարթևստանում Արշակունիները թուլացել էին։ 226թ Սասանյան Արշավիրը գրավում է երկրի գահը։ Այդ ժամանակներից երկիրը հայտնի է Պարսկաստան անվանբ։
17․ Հայկական արքունիքը ի՞նչ գործակալություններից էր կազմված։ Հազարապեոտւթյուն, Սպարապետություն, Սուրհանդակապետ, Թագադիր ասպետություն, Քաղաքների կառավարիչ, Արքունի թիկնապահություն։
18․ Ի՞նչ փաստաթուղթ էր «Զորանամակը»։ «Զորանամակը»-ը արքունի փաստաթուղթ է։ Նրանում նշված է, թե պատերազմի ժամանակ որ իշխանն ինչքան զորք պետք է դուրս բերի մարտադաշտ։
19․ Ներկայացրե՛ք Հայաստանի և Բաբելոնի միջև առևտուրը ըստ Հերոդոտոսի։ Հույն նշանավոր պատմիչ Հերոդոտոսը տեղեկացնում է, որ Հայաստանի և Բաբելոնի միջև առևտուրը կատարվում էր Եփրատ գետով։ Նավերը կլոր էին ու կաշեպատ։ Արմենիայում կտրում են ուռենիներ, որոնցով պատրաստում են նավի կողերը, դրանք պատում են կավե ծածկով, նավի հատակի նման։
20․ Թվարկե՛ք այն արհեստները, որոնցով զբաղվում էին հայերը։ Դարբնությունը, զինագործությունը, ոսկերչությունը, քարագործությունը, փայտամշակությունը, կաշեգործությունը, մանածագործությունը և գորգագործությունը: